Doel van dit project: Een belangrijke bijdrage te leveren aan het ontwikkelen van protocollen voor meer effectieve immunotherapie bij patiënten met een glioblastoom alsmede aan het identificeren van patiënten bij wie dergelijke behandeling de meeste kans heeft om aan te slaan met als doel tussen 2 – 4 jaar deze thearpie aan de Nederlandse patiënt te kunnen gaan aanbieden.

Bijdrage Stichting STOPhersentumoren.nl: 100.000,- euro per 18 september 2010

In 15-20% van alle tumoren die ontstaan in of direct rond de hersenen is sprake van een glioblastoom. Het betreft hier de meest kwaadaardige en helaas ook de meest frequent voorkomende variant in de groep van gliomen, dat zijn tumoren die uitgaan van het steunweefsel (‘gliaweefsel’) van de hersenen. Bij volwassenen met een glioom is zelfs in 50% van de patiënten sprake van een glioblastoom. Ook na ‘state of the art’ behandeling (chirurgie, gevolgd door chemo- en radio-therapie) bedraagt de gemiddelde overleving na het stellen van de diagnose glioblastoom bij patiënten nog steeds slechts 12-18 maanden. Daarom is er grote behoefte aan nieuwe, meer effectieve behandelmogelijkheden voor patiënten met deze gliale hersentumoren.

Er zijn sterke aanwijzingen dat glioblastomen een afweerreactie (immunologische reactie) kunnen uitlokken. Bij patiënten met deze tumoren zijn bijv. zowel antilichamen als T lymfocyten gericht tegen de tumor aangetoond. Deze bevindingen hebben geleid tot het ontwikkelen van experimentele behandelingen die gebruik maken van immunologische reacties. Voor het bereiken van optimaal resultaat met een dergelijke benadering is het van enorm belang dat omgevingsfactoren die een heilzame afweerreactie onderdrukken worden tegengegaan en dat de moleculaire kenmerken van de tumoren goed in beeld worden gebracht om mede op basis daarvan meer gerichte immunotherapie te kunnen bedrijven.

In ons centrum is, o.a. op basis van translationeel onderzoek, gedurende de afgelopen 10 jaar veel kennis verzameld over immunotherapie. Hierbij worden o.a. dendritische cellen (DC) gebruikt om vaccinatie-therapie vorm te geven bij patiënten met melanoom of met kanker van de dikke darm. Niet alleen zijn we nu in staat om reproduceerbaar kwalitatief zeer hoogwaardige DC vaccins volgens ‘good manufacturing practice’ (GMP) richtlijnen te bereiden, maar ook hebben we technieken ontwikkeld en verfijnd om zowel in vitro als in vivo B- en T-lymfocyten reacties te analyseren en de route van geinjiceerde DC in het lichaam met geavanceerde beeldvormende technieken te bestuderen. Met deze DC vaccinatie hebben wij objectieve remissies waargenomen, en, mogelijk nog belangrijker, hebben wij met een innovatieve immunomonitoring een correlatie aangetoond tussen klinische en immunologische respons. Daarnaast hebben we in de afgelopen 10 jaar veel geïnvesteerd in nadere karakterisering van glioblastomen op morfologisch, moleculair en genetisch niveau om op basis daarvan een meer specifieke diagnose te kunnen stellen en evt. patiënten te kunnen selecteren voor bepaalde behandelingen.

Doel van dit project:

A: het nader bestuderen van moleculaire karakteristieken van glioblastoom-cellen en van omgevingsfactoren van de tumorcellen die van belang (kunnen) zijn voor selectie van patiënten voor toekomstige immunotherapie;

B: het bestuderen van het proces van antigen-belading en rijping van DC om op basis daarvan betere glioblastoom-specifieke vaccins te kunnen ontwikkelen.

Eindresultaat:

We verwachten met dit onderzoek een belangrijke bijdrage te leveren aan het ontwikkelen van protocollen voor meer effectieve immunotherapie bij patiënten met een glioblastoom alsmede aan het identificeren van patiënten bij wie dergelijke behandeling de meeste kans heeft om aan te slaan met als doel tussen 2 – 4 jaar deze thearpie aan de Nederlandse patiënt te kunnen gaan aanbieden. UMC St. Radboud