Het is de onderzoekers Martine Leenstra en Sieger Lamfers van het hersentumorcentrum ErasmusMC in Rotterdam gelukt om een half miljoen Europese subsidie in de wacht te slepen met twee van hun onderzoeksprojecten.

De voorfinanciering is gedaan door Stichting STOPhersentumoren.nl.

De Rotterdamse hersentumoronderzoekers koppelen bestaande anti-kankermedicijnen gerichter aan individuele tumoren van het type glioblastoom. Zo ontstaan naar verwachting betere mogelijkheden om individuele hersentumorpatiënt te helpen. In Nederland krijgen zo’n 1000 mensen de hersentumorsoort glioblastoom, de gemiddelde levensverwachting van de dodelijke ziekte is veertien maanden.

Met het geld van het Europees project GLIOTRAIN kunnen Leenstra en Lamfers meer mensen aannemen en investeren in apparatuur. De wetenschappers gaan in het laboratorium een deel van de 115 bekende anti-kankermedicijnen koppelen aan tientallen verschillende hersentumoren. Dan wordt geanalyseerd hoe elk van de medicijnen op ieder van de verschillende tumoren reageert. En of tumoren zich aanpassen aan die medicijnen door resistent te worden tegen het medicament. Er wordt ook in de tumorcel gekeken hoe het kan dat die resistentie opbouwt en welke combinatie of vervolgbehandeling dit zou kunnen voorkomen.

In het verleden hebben patiënten ook bepaalde medicijnen gekregen die de hersentumor zouden moeten genezen, verkleinen of stabiel houden. De resultaten vielen destijds tegen omdat gehoopt werd dat ze voor een hele groep succesvoller zouden zijn. Er is toen niet gekeken naar individuele inzet van bepaalde medicamenten. Daarnaast is ook onvoldoende rekening gehouden met het feit van heterogeniteit van tumorcellen binnen één tumor. Als gevolg van deze heterogeniteit zijn er altijd enkele tumorcellen die een eerste aanval met cytostatica overleven en samen met tumorcellen die resistent zijn geworden zorgen voor nieuwe groei van de tumor.

Erasmus-onderzoeker Lamfers kan niet met zekerheid zeggen of het project uiteindelijk zal leiden tot verlenging van het leven van patiënten met een glioblastoom. Dat komt omdat de uitkomsten van een dergelijk onderzoek altijd gepaard gaan met onzekerheden ten aanzien van de uiteindelijke effecten bij patiënten. Daarvoor is een vervolgstap nodig in de zin van een klinische trial.. Maar de onderzoekers werken er hard aan om in ieder geval ook die vervolgstap te kunnen zetten.

Stichting STOPhersentumoren.nl

De Europese subsidie is een vervolg van een eerder project van Lamfers en Leenstra dat enige jaren geleden is gestart dankzij een gift van de stichting STOPhersentumoren. Die subsidie van de stichting uit Driebergen is volgens Lamfers  ‘cruciaal’ geweest. Daarmee is de start betaald, terwijl de Europese Commissie de onderzoeken verbreedt en verdiept via de nieuwe schenking. Verder brengt de ‘beurs’ van in totaal 3.9 miljoen euro voor GLIOTRAIN hersentumorwetenschappers uit 6 lidstaten bij elkaar . Deze uitwisseling van kennis tussen verschillende onderzoeksgroepen in Europa geeft nieuwe inzichten en versnelling van innovaties.

Erasmus-wetenschapper Lamfers: ‘In ons geval was de opstartfunding van de stichting STOPhersentumoren ook van belang in de opbouw van de biobank van tumorcelkweken’. Technisch was dat een lastig karwei. Hersentumoren laten zich niet allemaal even gemakkelijk in het laboratorium kweken. Daarbij moesten er veel verschillende soorten glioblastoom gevonden worden om later te kunnen linken aan de werkzaamheid van bepaalde anti-kankermedicijnen. Dat kon door gebruik te maken van tumoren van patiënten in ziekenhuizen in Rotterdam en Tilburg. Met de opgebouwde collectie kunnen nu grote studies worden uitgevoerd, hetgeen vooral van belang is in het nieuwe tijdperk van ‘personalized medicine’.