Een Astrocytoom

Een astrocytoom is een hersentumor die is ontstaan uit astrocyten, dat zijn stervormige cellen die als het ware het dragend weefsel van de hersenen vormen. Astrocytomen zijn kwaadaardige tumoren.

In Nederland krijgen elk jaar ongeveer 100 - 120 patiënten een glioom. Astrocytomen komen in 4 gradaties voor:

• Laaggradige tumoren (graad 1 en 2)
• Hooggradige tumoren (graad 3 en 4)

'Laaggradig' en 'hooggradig' staan niet gelijk aan 'goedaardig' en 'kwaadaardig'. Bij astrocytomen zijn alleen de graad 1 tumoren, het pilocytair en pilomyxoid astrocytoom, echt goedaardig: deze tumoren groeien plaatselijk en zijn met een volledige operatie vaak te genezen. Astrocytomen die in graad 2, 3 en 4 vallen gedragen zich uiteindelijk kwaadaardig. Hoe hoger de graad, hoe sneller de groei en dus hoe kwaadaardiger de tumor. Astrocytomen komen na behandeling vrijwel altijd terug. Hersentumoren uit graad 2 en 3 krijgen tijdens hun ontwikkeling uiteindelijk meestal een hogere graad. De astrocytoom graad 4 wordt ook genoemd de glioblastoma multiforme, afgekort GBM of glioblastoom, en is de meest kwaadaardige vorm van een hersentumor.

Symptomen bij astrocytomen

De klachten van een hersentumor zijn per patiënt verschillend en hangen samen met de plek van de tumor in de hersenen. De verschijnselen kunnen variëren van epileptische aanvallen, hoofdpijn, een halfzijdige verlamming, problemen met spreken, gedragsverandering en/of vergeetachtigheid.

Moleculaire kenmerken

Het wordt de laatste jaren steeds duidelijker dat niet alleen het type astrocytoom (celtype) van belang is. Ook de moleculaire kenmerken van de tumor zeggen veel over de prognose. De moleculaire kenmerken zijn de eigenschappen van het tumorweefsel en van het DNA (erfelijk materiaal) van de tumor. Soms zeggen deze kenmerken ook iets over de gevoeligheid voor bepaalde therapieën. De tumormarkers en andere kenmerken worden uit de tumor gehaald door middel van “the new generation sequencing”. Men zoekt dan naar specifiek DNA veranderingen zoals 1p-19q co-deletie, MGMT, IDH1.

Globaal behandelschema astrocytoom

Bij verdenking op aanwezigheid van een astrocytoom: Ofwel Wait and See behandeling, dat is een behandeling om iedere 3 maanden de hersentumor te monitoren middels een MRI-scan. Dit beleid wordt ingezet als de astrocytoom nagenoeg geen kwaliteit van leven heeft verminderd en/of in de eerste 3 maanden geen millimeter is gegroeid. Ofwel een hersenoperatie (craniotomie) wakker dan wel onder narcose om tumor zo veel mogelijk te verwijderen met weefseldiagnose. Ofwel een hersenbiopsie voor weefseldiagnose.  Ofwel, bij zeer agressieve astrocytoom 4, geen behandeling meer, maar waardig sterfproces inzetten.

Erfelijkheid

Over hoe en waardoor hersentumoren ontstaan is vrijwel niets bekend. Invloeden van buitenaf lijken geen belangrijke rol bij de ontwikkeling van een glioom te spelen. Alleen patiënten die eerdere bestraling van het hoofd hebben gehad, hebben een grotere kans op een glioom. Wel is duidelijk dat erfelijke factoren mede een rol spelen, alleen niet in welke mate. Het gaat in elk geval niet om een erfelijke ziekte. Veel meer is het waarschijnlijk zo dat de aanleg om een hersentumor te krijgen al bij de geboorte aanwezig is. Van geen enkele omgevingsfactor is een relatie met het ontstaan van hersentumoren aangetoond (voeding, roken, alcohol, enz.). Ook voor een verband met het gebruik van de mobiele telefoon is er geen bewijs. Bij slechts een klein aantal erfelijke syndromen komen gliomen voor. Echter deze syndromen zijn veelal in de familie bekend, of worden ontdekt in de vroege jeugd.