Glioblastoom

Een Glioblastoom, of wel glioom, is een primaire tumor van het zenuwstelsel en groeit vanuit het gliaweefsel. Gliacellen zijn steuncellen van de hersencellen.

In Nederland krijgen elk jaar ongeveer 1000 - 1200 patiënten een glioom. Daarmee is een glioom de meest voorkomende kwaadaardige primaire hersentumor. Gliomen komen in 4 gradaties voor:

• Laaggradige tumoren (graad 1 en 2)
• Hooggradige tumoren (graad 3 en 4)

'Laaggradig' en 'hooggradig' staan niet gelijk aan 'goedaardig' en 'kwaadaardig'. Bij gliomen zijn alleen de graad 1 tumoren, het pilocytair en pilomyxoid astrocytoom, echt goedaardig: deze tumoren groeien plaatselijk en zijn met een volledige operatie vaak te genezen. Gliomen die in graad 2, 3 en 4 vallen gedragen zich uiteindelijk kwaadaardig. Hoe hoger de graad, hoe sneller de groei en dus hoe kwaadaardiger de tumor. Gliomen komen na behandeling vrijwel altijd terug. Hersentumoren uit graad 2 en 3 krijgen tijdens hun ontwikkeling uiteindelijk meestal een hogere graad. Het glioblastoma multiforme, afgekort GBM of glioblastoom, is de meest kwaadaardige vorm van een hersentumor.

Symptomen bij gliomen

De klachten van een hersentumor zijn per patiënt verschillend en hangen samen met de plek van de tumor in de hersenen. De verschijnselen kunnen variëren van epileptische aanvallen, hoofdpijn, een halfzijdige verlamming, problemen met spreken, gedragsverandering en/of vergeetachtigheid.

Moleculaire kenmerken

Het wordt de laatste jaren steeds duidelijker dat niet alleen het type glioom (celtype) van belang is. Ook de moleculaire kenmerken van de tumor zeggen veel over de prognose. De moleculaire kenmerken zijn de eigenschappen van het tumorweefsel en van het DNA (erfelijk materiaal) van de tumor. Soms zeggen deze kenmerken ook iets over de gevoeligheid voor bepaalde therapieën. De tumormarkers en andere kenmerken worden uit de tumor gehaald door middel van “the new generation sequencing”. Men zoekt dan naar specifiek DNA veranderingen zoals 1p-19q co-deletie, MGMT, IDH1.

Globaal behandelschema glioom

Bij verdenking op aanwezigheid van een hooggradig glioom: Ofwel een hersenoperatie (craniotomie) wakker dan wel onder narcose om tumor zo veel mogelijk te verwijderen met weefseldiagnose. Ofwel een hersenbiopsie voor weefseldiagnose.  Ofwel, bij zeer agressieve hersentumor, geen behandeling meer, maar waardig sterfproces inzetten.

Erfelijkheid

Over hoe en waardoor hersentumoren ontstaan is vrijwel niets bekend. Invloeden van buitenaf lijken geen belangrijke rol bij de ontwikkeling van een glioom te spelen. Alleen patiënten die eerdere bestraling van het hoofd hebben gehad, hebben een grotere kans op een glioom. Wel is duidelijk dat erfelijke factoren mede een rol spelen, alleen niet in welke mate. Het gaat in elk geval niet om een erfelijke ziekte. Veel meer is het waarschijnlijk zo dat de aanleg om een hersentumor te krijgen al bij de geboorte aanwezig is. Van geen enkele omgevingsfactor is een relatie met het ontstaan van hersentumoren aangetoond (voeding, roken, alcohol, enz.). Ook voor een verband met het gebruik van de mobiele telefoon is er geen bewijs. Bij slechts een klein aantal erfelijke syndromen komen gliomen voor. Echter deze syndromen zijn veelal in de familie bekend, of worden ontdekt in de vroege jeugd.